Od davnina smo tražili načine da nam olakšamo život. Moderno doba nam je dalo neverovatan tehnološki napredak. Šta bismo radili bez interneta, naših telefona ili putovanja velikom brzinom?
Za mnoge ljude život bez ovih stvari zvuči grubo. Međutim, ako imate dijabetes, bez sumnje ste i veliki obožavatelj jednog određenog otkrića iz 20. veka: insulina.
Prije nego što je insulin otkriven 1921. godine, ljudi sa dijabetesom nisu dugo živjeli; ljekari nisu mogli mnogo da učine za njih. Najefikasniji tretman je bio postavljanje pacijenata sa dijabetesom na veoma stroge dijete sa minimalnim unosom ugljenih hidrata. Ovo bi moglo da kupi pacijentima nekoliko dodatnih godina, ali ih ne može spasiti. Oštre dijete (neke su prepisivale samo 450 kalorija dnevno!) ponekad su čak dovele do toga da pacijenti umru od gladi.
Pa kako je procvjetao ovaj divni izum? Hajde da se vratimo pre nešto više od 100 godina…
Godine 1889, dva njemačka naučnika, Oskar Minkovski i Joseph von Mering, otkrili su da kada je psima uklonjena žljezda pankreasa, životinje su razvile simptome dijabetesa i ubrzo su umirale. To je dovelo do ideje da je pankreas mjesto gde se proizvode “pankreasne supstance” (insulin).
Kasniji eksperimentatori su suzili ovu pretragu na Langerhansova ostrva (fantastično ime za grupe specijalizovanih ćelija u pankreasu). Godine 1910, Sir Edvard Albert Šarpi-Šefer je sugerisao da nedostaje samo jedna hemikalija u pankreasu kod ljudi sa dijabetesom. Odlučio je da je nazove insulin, što dolazi od latinske riječi insula, što znači „ostrvo“.
Pa šta se dalje dešavalo? Nešto zaista čudesno. Godine 1921, mladi hirurg po imenu Frederik Banting i njegov pomoćnik Čarls Best shvatili su kako da uklone insulin iz pankreasa psa. Kolege su bile skeptične, ali nisu znali da će to dovesti do života i nade za milione ljudi sa dijabetesom.
Sa ovom mutnom izmišljotinom, Banting i Best održali su u životu još jednog psa sa teškim dijabetesom 70 dana — pas je umro tek kada više nije bilo ekstrakta. Ovim uspehom, istraživači su, uz pomoć kolega J.B. Collip i John Macleoda, otišli korak dalje. Razvijen je rafiniraniji i čistiji oblik insulina, ovog puta iz pankreasa goveda.
Januara 1922. Leonard Tompson, 14-godišnji dečak koji je umro od dijabetesa u bolnici u Torontu, postao je prva osoba koja je primila injekciju insulina. U roku od 24 sata, Leonardov opasno visok nivo glukoze u krvi pao je na skoro normalne nivoe.
Vest o insulinu proširila se svetom poput požara. 1923. Banting i Makleod su dobili Nobelovu nagradu za medicinu, koju su podelili sa Bestom i Kolipom. Hvala vam, istraživači dijabetesa!
Ubrzo nakon toga, medicinska firma Eli Lilli započela je veliku proizvodnju insulina. Nije prošlo mnogo vremena pre nego što je bilo dovoljno insulina za snabdevanje celog severnoameričkog kontinenta. U decenijama koje su usledile, proizvođači su razvili niz insulina sporijeg dejstva, prvi koji je uveo Novo Nordisk Pharmaceuticals, Inc., 1936. godine.
Insulin iz goveda i svinja se godinama koristio za liječenje dijabetesa i spasao milione života, ali nije bio savršen, jer je kod mnogih pacijenata izazivao alergijske reakcije. Prvi genetski modifikovani sintetički „ljudski“ insulin proizveden je 1978. korišćenjem bakterije E. coli za proizvodnju insulina. Eli Lilli je 1982. godine prodala prvi komercijalno dostupan biosintetički humani insulin pod brendom Humulin.
Insulin sada dolazi u mnogim oblicima, od običnog humanog insulina identičnog onome što tijelo proizvodi samo, do insulina ultra brzog i ultra dugog dejstva. Zahvaljujući decenijama istraživanja, ljudi sa dijabetesom mogu birati između različitih formula i načina da uzimaju insulin na osnovu njihovih ličnih potreba i načina života. Od Humaloga do Novologa i insulinskih olovaka do pumpi, insulin je prešao dug put. Možda nije lijek za dijabetes, ali je bukvalno spasitelj života.
Dakle, šta je sledeće za insulin? Naučnici nisu sigurni (iako naporno rade na tome!), Ali jedno je sigurno: insulin je medicinsko čudo u svetu dijabetesa.
